سفارش تبلیغ
صبا ویژن

نمایش تصویر در وضیعت عادی


 
قالب وبلاگ
روح خدا در قرآن و کتاب مقدس

اشاره

روح خدا یا روح القدس نام مقاله‏اى است که در کنفرانس بین‏المللى روح در دنیایى ادیان (The Sprit In A World Of Many Faiths) برگزارشده توسط بخش بین‏الادیان کلیساى بریتانیا در دانشگاه نیوپورت(Newport) انگلستان در سال 2003ارایه شده است و اینک خلاصه آن، جهت خوانندگان فارسى‏زبان آورده مى‏شود و اصل مقاله به انگلیسى در ادامه مى‏آید.

کلیدواژه‏ها:

روح، روح القدس، روح خدا، جبرئیل، کتاب مقدس، مفردات قرآن
روح خدا یا روح‏القدس از موضوعات مشترک و بین الادیانى در میان ادیانى چون زردتشتى، یهودى، مسیحى و اسلام است. کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان به طور مکرر از روح القدس سخن مى‏گوید و در قرآن نیز آیاتى چند درباره آن آمده است.
عالمان و مفسّران اهل سنّت، «روح» را همان جبرائیل دانسته‏اند؛ امّا روایات شیعى آن را مخلوقى از مخلوقات خدا که برتر از جبرائیل و میکائیل و فرشتگان است، تفسیر کرده‏اند. مسیحیان آن را نه جبرائیل و نه مخلوق، بل خودِ خدا دانسته‏اند.
در این مقاله، موضوعاتى چون «معادل‏هاى روح در زبان‏هاى مختلف»، «حقیقت روح»، «کارکردهاى روح»، «نقش روح در حیات و درجات آن»، «تفاوت روح و نفس در وجود انسان» و «روح پلید» مورد بررسى قرار گرفته است. عمده هدف نویسنده عرضه تفسیرى تطبیقى از روح، مطابق قرآن، عهد عتیق و عهد جدید است.
قرآن، روح را با تعابیرى چون «روحى»، «روحنا» و «روحه» به خداوند منسوب ساخته است؛ امّا مفسّران مسلمان اضافه روح به خداوند را از نوع اضافه تشریفى دانسته، گفته‏اند که این تعبیر مانند تعبیر «بیتى» یا «جنَّتى» است که خداوند بیت و جنّت را به خود منسوب دانسته‏است؛ در حالى که آنها مخلوق خداوند هستند.
امّا صرف‏نظر از این که روح مخلوقى از مخلوقات خداوند است، مفسّران در تعیین مصداق روح دچار اختلاف‏اند تا جایى که تفسیرهاى اثرى در برخى از آیات تا پانزده تفسیر از روح به دست داده‏اند. 
تردیدى نیست که روح در همه مواردى که در قرآن به کار رفته است، داراى یک مصداق نیست؛ بلکه حسب مورد، مصداق متفاوتى دارد. این موارد را مى‏توان در هفت قسم برشمرد: 1. موجودى مستقل در ردیف فرشتگان؛ 2. جبرئیل؛ 3. حیات افاضه شده به انسان؛ 4. تأییدکننده پیامبران و مؤمنان؛ 5. وحى و قرآن؛ 6. حضرت عیسى(ع)؛ 7. فرستاده خدا به سوى حضرت مریم.
با این حال، برخى از مفسّران بر آن‏اند که علیرغم این کاربردهاى به ظاهر متفاوت، روح چیزى جز «کلمه حیات» نیست که مخلوقى برتر از فرشتگان و دیگر موجودات است. خداوند به وسیله کلمه حیات خود، در فرشتگان و انسان‏ها و بقیه موجودات حیات به وجود مى‏آورد. از این منظر جبرائیل نیز از آن جهت روح‏القدس نام دارد که بهره‏اى وافر از روح الهى دارد؛ در عین حال که او یک فرشته است؛ همان‏طور که عیسى سرشار از روح الهى است تا جایى که مرده را زنده مى‏کند، و در عین حال او یک انسان است. مطابق این تفسیر، روح داراى دو مظهر است: 1. روح مطلق؛ 2. روح مقیّد.
روح مطلق، مخلوق خداوند و برتر از فرشتگان و کلمه حیات خداوند است. روح مقیّد پرتوهایى از روح مطلق است که در عالم فرشتگان و انسان و جز آنها در قالب‏هاى محدود و معیّنى از حیات تجلّى و تعیّن یافته است.
مطابق عهد قدیم و عهد جدید روح داراى کارکردهاى بسیارى است که این کارکردها آن را در ردیف خدا قرار مى‏دهد. عمده این کارکردها به این قرار است:
1. نقش داشتن در خلقت جهان و انسان؛ 2. ایجاد حیات در موجودات؛ 3. نیروبخشیدن به انسان‏ها؛ 4. عامل نبوّت و پیش‏گویى در انبیا؛ 5. وحى؛ 6. الهام؛ 7. تفسیر رؤیا؛ 8. طى الارض؛ 9. هدایت تکوینى به صراط مستقیم؛ 10. کشف و شهود؛ 11. علم لدنّى؛ 12. دعا و استغفار براى مؤمنان؛ 13. ایجاد امید؛ 14. اخبار غیبى؛ 15. تطهیر معنوى؛ 16. سخن گفتن به زبان‏هاى غیبى؛ 17. شفا.
مسیحیان روح‏القدس را در کنار خداى پدر و خداى پسر، اقنوم سوّم از اقانیم سه‏گانه مى‏دانند که در واقع خود خداست؛ اما به نظر مى‏رسد که روح در کتاب مقدّس عبارت است از: تجلّى قدرت و اراده خداوند در جهان خلقت که به انحا و درجات مختلف بروز و ظهور پیدا مى‏کند؛ از این رو نمى‏توان گفت که روح‏القدس خداست و از طرف دیگر هم نمى‏توان گفت که مخلوق خداست؛ بلکه مظهر قدرت و اراده خداوند است که در موجودات تحقق مى‏یابد؛ ولى از آنجا که کتاب مقدّس در بسیارى از مفاهیم انتزاعى از زبان تجسّمى استفاده کرده، گمان شده است که روح‏القدس یک شخص است و آن خداست. براى نمونه کتاب مقدس در مورد مفاهیمى چون گناه و مرگ نیز از زبان تجسّمى استفاده کرده است.


[ جمعه 92/11/25 ] [ 9:4 عصر ] [ محمد کاظم شاکر ] [ نظرات () ]
          مطالب قدیمی‌تر >>

.: :.

درباره نویسنده


محمد کاظم شاکر
دارای دکتـرا از دانشـگاه تریبت مدرس در رشته علوم قـرآن و حـدیث؛ استـاد تمـام دانشـگاه علامه طباطبائی؛ سردبیـر مجـله عـلمی - پـژوهشی کتـاب قیـم دانشگاه یــزد

شمار بازدیدها


بازدید امروز: 8
بازدید دیروز: 4
کل بازدیدها: 95206